DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA ĐÌNH NGỌC THỰ, XÃ GIA TƯỜNG
Từ thành phố Ninh Bình du khách đi theo tuyến đường quốc lộ 1A về phía Hà Nội 10km đến ngã ba Gián khẩu, rẽ trái theo đường tỉnh 477 khoảng 16,5km, đến ngã ba Chạ rẽ phải vào UBND xã khoảng 1km, rẽ vào đường thôn Ngọc Thự 500m là đến di tích. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt của người dân địa phương mà trong vùng mà còn là không gian yên bình, tĩnh lặng thu hút du khách thập phương.
Theo các cụ cao niên kể lại: Đình Ngọc Thự được xây dựng được xây dựng từ lâu đời, trên khu đất rộng với diện tích 2000m2, đình quay hướng Đông, giáp đê Gia tường, phía Bắc có sông Na chảy qua. Đình là nơi thờ cúng nhân vật Tam vị Thánh Tản viên, Thành hoàng bản thổ, Phương Dung công chúa, đây là những vị thần có công ph ù giúp quốc thái dân an, được các triều đại phong kiến ban cấp sắc phong chuẩn cho thờ phụng nhiều đời.
Khuôn viên di tích Đình Ngọc Thự, xã Gia Tường
Ban thờ Tam vị Thánh Tản
Di tích Đình Ngọc Thự là kiến trúc nghệ thuật dân gian và đặc sắc thể hiện dấu ấn lịch sử, văn hóa xưa; Đình được xây dựng theo kiến trúc hình chữ Đinh gồm:1 gian Hậu cung và 5 gian Tiền đường. Hậu cung được thiết kế hai mái, toàn bộ phần mái được nâng đỡ bằng hệ thống tường để đảm bảo chịu sự ảnh hưởng của thiên nhiên. Hệ thống ban thờ được xây bằng gạch; ở chính giữa đạt ngai và bài vị thờ Tam vị Thánh Tản Viên, bên phải đặt bài vị thờ Thành hoàng bản thổ, bên trái đạt bài vị thờ Phương Dung công chúa. Trên mái đình, hai bờ nóc đắp hai đấu vuông, có búp sen, ở góc đắp hoa văn, 4 đầu đao đắp hình hoa văn kiểu kết hợp giữa hoa văn chữ triện, sóng nước và xoáy ốc.
Trong thời kỳ kháng chiến, Đình là nơi sinh hoạt, hội họp, tập kết du kích và bộ đội địa phương, là địa điểm của lớp bình dân học vụ; kho chứa gạo để di chuyển đi chiến dịch Điện Biên Phủ; những năm 1953-1954, Đình là nơi đóng quân của công binh xưởng sản xuất thuốc nổ. Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, di tích còn là nơi tổ chức các lớp học của trường cấp 1,cấp 2.
Trải qua thời gian, sự thay đổi của lịch sử và sự tàn phá của chiến tranh, di tích đã không còn nguyên vẹn như trước, năm 2005 được sự quan tâm của chính quyền các cấp, các nhà hảo tâm và con em địa phương, Đình Ngọc Thự được phục dựng lại trên nền đất cũ. Hiện, Đình còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị lịch sử như: các bản sắc phong thời Nguyễn, ban thờ, bài vị….
Sắc phong tại di tích
Để tưởng nhớ công lao to lớn của các vị thần có công với nước, với dân, hằng năm vào các ngày 14/11 âm lịch và các ngày lễ, tết Nhân dân trong vùng thường tổ chức các hoạt động sinh hoạt văn hóa dân gian của làng. Đây không chỉ là dịp để con cháu thể hiện lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân, mà còn tăng thêm tình đoàn kết trong cộng đồng, từ đó chung tay xây dựng quê hương, đất nước.
Với những giá trị lịch sử văn hóa, ngày 19/11/2021 Đình Ngọc Thự được UBND tỉnh công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
